Het vastleggen van objecten in deze hoofdgroep zoals de Zon in Continuüm (zichtbaar) Licht en H-alpha (Hydrogen Alpha) Licht, de Maan en de grotere planeten kost relatief weinig opnametijd. De nabewerking vergt echter wel meer tijd.
1. De Maan met de Canon EF400mm f/5.6L USM
Het Plan
ZWO ASI183MM + Canon Extender 2x III + Canon EF400mm f/5.6L USM
De SER (12-bit) of AVI (8-bit) filmpjes van 5496 x 3672px die met 9,2fps/19fps worden opgenomen geven met deze camera met een 1" sensor en de Canon Extender 2x III een beeldhoek van 56 x 37' bij een brandpuntsafstand van 800mm (400mm x 2). Zie rode kader op onderstaande afbeelding 1a.
Bij een filmresolutie van 20,1Mpx (5496 x 3672px) en een pixelgrootte van 2,4µm geeft deze camera i.c.m. bovenstaand objectief een optische resolutie van 0,61"/px. Dat wil zeggen dat een object met een schijnbare afmeting van 0,61" aan de hemel op 1px wordt afgebeeld op de sensor en beeldscherm bij een 100% weergave.
De schijnbare afmeting van de Maan is gemiddeld ongeveer 0,32°. 0,32° = 31,25' = 31,25 x 60" = 1875". 1875" / 0,61"/px = ±3073px. De Zon wordt dus met 3073 x 3073px weergegeven op de sensor. Zie afbeelding 1a.
De SER (12-bit) of AVI (8-bit) filmpjes van 5496 x 3672px die met 9,2fps/19fps worden opgenomen geven met deze camera met een 1" sensor en de Canon Extender 2x III een beeldhoek van 56 x 37' bij een brandpuntsafstand van 800mm (400mm x 2). Zie rode kader op onderstaande afbeelding 1a.
Bij een filmresolutie van 20,1Mpx (5496 x 3672px) en een pixelgrootte van 2,4µm geeft deze camera i.c.m. bovenstaand objectief een optische resolutie van 0,61"/px. Dat wil zeggen dat een object met een schijnbare afmeting van 0,61" aan de hemel op 1px wordt afgebeeld op de sensor en beeldscherm bij een 100% weergave.
De schijnbare afmeting van de Maan is gemiddeld ongeveer 0,32°. 0,32° = 31,25' = 31,25 x 60" = 1875". 1875" / 0,61"/px = ±3073px. De Zon wordt dus met 3073 x 3073px weergegeven op de sensor. Zie afbeelding 1a.
Afbeelding 1a - Stellarium laat door de rode omlijning voor de Maan zien wat het beeldveld is met 800mm brandpunt met een ZWO ASI183MM sensor.
De Uitvoering
Om te komen tot een goede foto van de Zon en Maan in Zichtbaar Licht moeten er filmpjes gemaakt worden om zoveel mogelijk frames vast te leggen om later de scherpste frames er uit te halen zonder zichtbare luchtonrust. Het is ook verstandig om dit voor de Zon laat in de ochtend te doen daar de lucht nog niet is opgewarmd door de zon. De filmpjes worden met 4k en 30fps in MP4-formaat opgenomen met een lengte van ongeveer 10s tot 1 minuut. Na de filmpjes moet er ook een filmpje gemaakt worden om zogenaamde Flats te maken. Zie uitleg bij hoofdgroep Deepsky.
Deze filmpjes worden in bijvoorbeeld AutoStakkert software geladen en automatisch, op basis van keuzes, worden de scherpste frames van het totaal geselecteerd en gestackt. Meestal is dit ongeveer 20% van het totaal.
De resulterende foto wordt met ImPPG software verscherpt en contrast toegevoegd. In Adobe Lightroom en Photoshop wordt deze foto uiteindelijk tot smaak gebracht. Zie afbeelding 1b.
Deze filmpjes worden in bijvoorbeeld AutoStakkert software geladen en automatisch, op basis van keuzes, worden de scherpste frames van het totaal geselecteerd en gestackt. Meestal is dit ongeveer 20% van het totaal.
De resulterende foto wordt met ImPPG software verscherpt en contrast toegevoegd. In Adobe Lightroom en Photoshop wordt deze foto uiteindelijk tot smaak gebracht. Zie afbeelding 1b.
Afbeelding 1b - Voorbeeld van een volledig gestackte en bewerkte foto.
De Montering
Afbeelding 1d - De montering voor Zonnestelsel Objecten (de Maan).
Extra hardware buiten de basismontering
* ZWO ASI183MM
* ZWO EFW-EOS Lens adapter
* Canon EF 2x Extender III
* Canon EF400mm f/5.6L USM
* B+W UV/IR Cut 486 Filter 77mm
* Tiffen Red 25 Filter 77mm
* Bathinov Masker
Software voor capture en nabewerking
* SharpCap Pro
* AutoStakkert
* Adobe Lightroom Classic
* ZWO ASI183MM
* ZWO EFW-EOS Lens adapter
* Canon EF 2x Extender III
* Canon EF400mm f/5.6L USM
* B+W UV/IR Cut 486 Filter 77mm
* Tiffen Red 25 Filter 77mm
* Bathinov Masker
Software voor capture en nabewerking
* SharpCap Pro
* AutoStakkert
* Adobe Lightroom Classic
2. De Zon in Continuüm Licht met de Canon EF400mm f/5.6L USM
Het Plan
ZWO ASI183MM + Canon Extender 2x III + Canon EF400mm f/5.6L USM + Baader ASSF zonnefilter 80mm
De SER (12-bit) of AVI (8-bit) filmpjes van 5496 x 3672px die met 9,2fps/19fps worden opgenomen geven met deze camera met een 1" sensor en de Canon Extender 2x III een beeldhoek van 56 x 37' bij een brandpuntsafstand van 800mm (400mm x 2). Zie rode kader op onderstaande afbeelding 2a.
Bij een filmresolutie van 20,1Mpx (5496 x 3672px) en een pixelgrootte van 2,4µm geeft deze camera i.c.m. bovenstaand objectief een optische resolutie van 0,61"/px. Dat wil zeggen dat een object met een schijnbare afmeting van 0,61" aan de hemel op 1px wordt afgebeeld op de sensor en beeldscherm bij een 100% weergave.
De schijnbare afmeting van de Zon is gemiddeld ongeveer 0,32°. 0,32° = 31,25' = 31,25 x 60" = 1875". 1875" / 0,61"/px = ±3073px. De Zon wordt dus met 3073 x 3073px weergegeven op de sensor. Zie afbeelding 2a.
De SER (12-bit) of AVI (8-bit) filmpjes van 5496 x 3672px die met 9,2fps/19fps worden opgenomen geven met deze camera met een 1" sensor en de Canon Extender 2x III een beeldhoek van 56 x 37' bij een brandpuntsafstand van 800mm (400mm x 2). Zie rode kader op onderstaande afbeelding 2a.
Bij een filmresolutie van 20,1Mpx (5496 x 3672px) en een pixelgrootte van 2,4µm geeft deze camera i.c.m. bovenstaand objectief een optische resolutie van 0,61"/px. Dat wil zeggen dat een object met een schijnbare afmeting van 0,61" aan de hemel op 1px wordt afgebeeld op de sensor en beeldscherm bij een 100% weergave.
De schijnbare afmeting van de Zon is gemiddeld ongeveer 0,32°. 0,32° = 31,25' = 31,25 x 60" = 1875". 1875" / 0,61"/px = ±3073px. De Zon wordt dus met 3073 x 3073px weergegeven op de sensor. Zie afbeelding 2a.
Afbeelding 2a - Stellarium laat door de rode omlijning zien wat het beeldveld is met 800mm brandpunt op een 1" sensor met de Continuüm Licht opstelling.
De Uitvoering
Het is verstandig om het capturen van de Zon laat in de ochtend te doen in het voor- of najaar daar de lucht nog niet is opgewarmd en dus minder luchttrillingen veroorzaakt. Hoe groot is de Zon? In de diameter van de Zon kunnen 109 Aarden naast elkaar staan. In een gemiddelde zonnevlek passen ongeveer 3 Aarden.
Deze filmpjes worden in bijvoorbeeld AutoStakkert software geladen en automatisch, op basis van keuzes, worden de scherpste frames van het totaal geselecteerd en gestackt. Meestal is dit ongeveer 20% van het totaal.
De resulterende foto wordt met software verscherpt en contrast toegevoegd. In Adobe Lightroom en Photoshop wordt deze foto uiteindelijk tot smaak gebracht. Zie afbeelding 2b.
Deze filmpjes worden in bijvoorbeeld AutoStakkert software geladen en automatisch, op basis van keuzes, worden de scherpste frames van het totaal geselecteerd en gestackt. Meestal is dit ongeveer 20% van het totaal.
De resulterende foto wordt met software verscherpt en contrast toegevoegd. In Adobe Lightroom en Photoshop wordt deze foto uiteindelijk tot smaak gebracht. Zie afbeelding 2b.
Afbeelding 2b - Voorbeeld van een volledig gestackte en bewerkte foto met de Continuüm Licht opstelling.
De Montering
Afbeelding 2c - De montering voor Zonnestelsel Objecten (de Zon) voor Continuüm Licht.
Extra hardware buiten de basismontering
* ZWO ASI183MM
* ZWO EFW-EOS Lens adapter
* Canon EF 2x Extender III
* Canon EF400mm f/5.6L USM
* B+W UV/IR Cut 486 Filter 77mm
* Tiffen Red 25 Filter 77mm
* Baader ASSF zonnefilter 80mm
Software voor capture en nabewerking
* SharpCap Pro
* AutoStakkert
* Adobe Lightroom Classic
* ZWO ASI183MM
* ZWO EFW-EOS Lens adapter
* Canon EF 2x Extender III
* Canon EF400mm f/5.6L USM
* B+W UV/IR Cut 486 Filter 77mm
* Tiffen Red 25 Filter 77mm
* Baader ASSF zonnefilter 80mm
Software voor capture en nabewerking
* SharpCap Pro
* AutoStakkert
* Adobe Lightroom Classic
3. De Zon in H-alpha Licht met de Canon EF400mm f/5.6L USM
Om te komen tot een goede foto van de Zon in zogenaamd Hydrogen-Alpha (H-Alpha) Licht moet er gebruik worden gemaakt van een filtersysteem zoals de Daystar Quark.
Waar bestaat de Zon eigenlijk uit:
"De Zon is een bolvormig hemellichaam bestaande uit lichtgevend plasma met daarin voornamelijk ongeveer 72% van de massa waterstof (H) en daarnaast ongeveer 26% helium (HE). In de Zon is de druk en temperatuur van de inwendige gasconcentratie zo hoog dat er kernfusiereacties plaatsvinden. Daarbij wordt een enorme hoeveelheid energie geproduceerd die door de ster wordt uitgezonden vanuit de steratmosfeer als elektromagnetische straling met verschillende golflengten, waaronder zichtbaar licht."
Een H-alpha filtersysteem kan, in tegenstelling tot het kijken naar de Zon in "Continuüm Licht", de chromosfeer van de Zon zien met een zeer smalle bandbreedte van de waterstof-alfaspectraallijn namelijk de golflengte 6562.8 Ångström (Noot 1). Deze golflengte bevindt zich in de frequentieband van het rood van de Zon. Met dit filter wordt ook de fotosfeer van de Zon geëlimineerd waardoor alle andere golflengten (dus kleuren) worden tegengehouden.
Het "licht" van Waterstof (H) wordt in de chromosfeer van de Zon gevormd en bevindt zich onder de fotosfeer. De fotosfeer van de Zon die zich weer onder de corona laag (atmosfeer van de Zon) bevindt is verantwoordelijk voor het zichtbare licht dat wij hier op Aarde zien.
Noot 1. Een Ångström is een eenheid van lengte. 1 Ångström = 0.1 nanometer (nm) oftewel een 1/10000 van een 1/1000mm.
Waar bestaat de Zon eigenlijk uit:
"De Zon is een bolvormig hemellichaam bestaande uit lichtgevend plasma met daarin voornamelijk ongeveer 72% van de massa waterstof (H) en daarnaast ongeveer 26% helium (HE). In de Zon is de druk en temperatuur van de inwendige gasconcentratie zo hoog dat er kernfusiereacties plaatsvinden. Daarbij wordt een enorme hoeveelheid energie geproduceerd die door de ster wordt uitgezonden vanuit de steratmosfeer als elektromagnetische straling met verschillende golflengten, waaronder zichtbaar licht."
Een H-alpha filtersysteem kan, in tegenstelling tot het kijken naar de Zon in "Continuüm Licht", de chromosfeer van de Zon zien met een zeer smalle bandbreedte van de waterstof-alfaspectraallijn namelijk de golflengte 6562.8 Ångström (Noot 1). Deze golflengte bevindt zich in de frequentieband van het rood van de Zon. Met dit filter wordt ook de fotosfeer van de Zon geëlimineerd waardoor alle andere golflengten (dus kleuren) worden tegengehouden.
Het "licht" van Waterstof (H) wordt in de chromosfeer van de Zon gevormd en bevindt zich onder de fotosfeer. De fotosfeer van de Zon die zich weer onder de corona laag (atmosfeer van de Zon) bevindt is verantwoordelijk voor het zichtbare licht dat wij hier op Aarde zien.
Noot 1. Een Ångström is een eenheid van lengte. 1 Ångström = 0.1 nanometer (nm) oftewel een 1/10000 van een 1/1000mm.
Het Plan
ZWO ASI183MM + Daystar Quark Chromosphere (4,2x) + Canon EF400mm f/5.6L USM
De AVI filmpjes (8-bit) van 5496 x 3672px die met 19fps worden opgenomen geven met deze camera met een 1" sensor en de in de Daystar Quark ingebouwde barlow van 4,2x een beeldhoek van 27 x 18' bij een brandpuntsafstand van 1680mm (400mm x 4,2). Zie rode kader op onderstaande afbeelding 2a.
Bij een filmresolutie van 20,1Mpx (5496 x 3672px) en een pixelgrootte van 2,4µm geeft deze camera i.c.m. bovenstaand objectief een optische resolutie van 0,29"/px. Dat wil zeggen dat een object met een schijnbare afmeting van 0,29" aan de hemel op 1px wordt afgebeeld op de sensor en beeldscherm bij een 100% weergave.
De schijnbare afmeting van de Zon is gemiddeld ongeveer 0,32°. 0,32° = 31,25' = 31,25 x 60" = 1875". 1875" / 0,29"/px = ±6465px. De Zon wordt dus met 6465 x 6465px weergegeven op de sensor. In dit geval een deel van de Zon aangezien het een relatief kleine sensor is. Zie afbeelding 3a.
De AVI filmpjes (8-bit) van 5496 x 3672px die met 19fps worden opgenomen geven met deze camera met een 1" sensor en de in de Daystar Quark ingebouwde barlow van 4,2x een beeldhoek van 27 x 18' bij een brandpuntsafstand van 1680mm (400mm x 4,2). Zie rode kader op onderstaande afbeelding 2a.
Bij een filmresolutie van 20,1Mpx (5496 x 3672px) en een pixelgrootte van 2,4µm geeft deze camera i.c.m. bovenstaand objectief een optische resolutie van 0,29"/px. Dat wil zeggen dat een object met een schijnbare afmeting van 0,29" aan de hemel op 1px wordt afgebeeld op de sensor en beeldscherm bij een 100% weergave.
De schijnbare afmeting van de Zon is gemiddeld ongeveer 0,32°. 0,32° = 31,25' = 31,25 x 60" = 1875". 1875" / 0,29"/px = ±6465px. De Zon wordt dus met 6465 x 6465px weergegeven op de sensor. In dit geval een deel van de Zon aangezien het een relatief kleine sensor is. Zie afbeelding 3a.
Afbeelding 3a - Stellarium laat door de rode omlijning zien wat het beeldveld is met 1680mm brandpunt op een 1" sensor met een H-alpha Licht opstelling.
De Uitvoering
Om veilig H-alpha licht te fotograferen moeten er vier filters toegepast worden voordat het 'licht' op de sensor van de camera valt.
Filters gemonteerd op de voorzijde van het 400mm f/5.6 objectief (77mm):
- Het B+W UV/IR Cut filter blokkeert de Ultra Violet en Infraroodgolflengten.
- Het Tiffen Red 25 filter blokkeert alle golflengten van het zichtbare licht behalve de rode golflengten en groter.
Deze twee filters te samen verlagen de energie die door het objectief zouden gaan en geen bijdrage leveren als ook de temperatuur laag houdt in het lenzen- en filtersysteem. Dit wordt ook wel een ERF genoemd (Energy Rejection Filter).
Filters in de Daystar Quark:
- Blocking filter welke 99,9% van alle licht blokkeert.
- Het H-alpha filter die slechts een zeer smalle band (-0.5 t/m +0.5nm) van de golflengten van H-alpha doorlaat namelijk +/-656nm.
Al deze filters, behalve het Blocking filter, zijn schematisch ingetekend in de onderstaande transmissiecurve. De golflengten in gebied A (links van de rode lijn) en B (rechts van blauwe lijn) worden dus geblokkeerd. Zie afbeelding 3b.
Filters gemonteerd op de voorzijde van het 400mm f/5.6 objectief (77mm):
- Het B+W UV/IR Cut filter blokkeert de Ultra Violet en Infraroodgolflengten.
- Het Tiffen Red 25 filter blokkeert alle golflengten van het zichtbare licht behalve de rode golflengten en groter.
Deze twee filters te samen verlagen de energie die door het objectief zouden gaan en geen bijdrage leveren als ook de temperatuur laag houdt in het lenzen- en filtersysteem. Dit wordt ook wel een ERF genoemd (Energy Rejection Filter).
Filters in de Daystar Quark:
- Blocking filter welke 99,9% van alle licht blokkeert.
- Het H-alpha filter die slechts een zeer smalle band (-0.5 t/m +0.5nm) van de golflengten van H-alpha doorlaat namelijk +/-656nm.
Al deze filters, behalve het Blocking filter, zijn schematisch ingetekend in de onderstaande transmissiecurve. De golflengten in gebied A (links van de rode lijn) en B (rechts van blauwe lijn) worden dus geblokkeerd. Zie afbeelding 3b.
Afbeelding 3b - Schematische weergave van de gebruikte filters om Ha licht (verticale oranje stippellijn) veilig te fotograferen.
Newtonringen
Monochromatische foto's van de Zon in H-alpha gemaakt met de ZWO ASI183MM en met een lange brandpuntsafstand kunnen lijnen (Newtoniaanse ringen) ontstaan op de sensor. Deze ringen verschijnen door reflecties van de bijna evenwijdige lichtstralen die op de sensor van de camera vallen.
De TO Optics Tiltflens T2 'kantelt' de camera een fractie van een graad maar laat het midden van de sensor op dezelfde locatie zodat scherpstellen, bijsnijden en vignettering niet veranderen. Deze kanteling wijzigt de invalshoek van de evenwijdige lichtstralen op de sensor waardoor interferentie wordt verminderd of zelfs volledig wordt geëlimineerd.
Monochromatische foto's van de Zon in H-alpha gemaakt met de ZWO ASI183MM en met een lange brandpuntsafstand kunnen lijnen (Newtoniaanse ringen) ontstaan op de sensor. Deze ringen verschijnen door reflecties van de bijna evenwijdige lichtstralen die op de sensor van de camera vallen.
De TO Optics Tiltflens T2 'kantelt' de camera een fractie van een graad maar laat het midden van de sensor op dezelfde locatie zodat scherpstellen, bijsnijden en vignettering niet veranderen. Deze kanteling wijzigt de invalshoek van de evenwijdige lichtstralen op de sensor waardoor interferentie wordt verminderd of zelfs volledig wordt geëlimineerd.
Ook nu moeten er filmpjes gemaakt worden. Het is verstandig om dit voor de Zon laat in de ochtend te doen daar de lucht nog niet is opgewarmd en dus minder luchttrillingen veroorzaakt.
Deze filmpjes worden in bijvoorbeeld AutoStakkert software geladen en automatisch, op basis van keuzes, worden de scherpste frames van het totaal geselecteerd en gestackt. Meestal is dit ongeveer 5% van het totaal.
De resulterende foto wordt met ImPPG/Adobe Lightroom software nog wat bewerkt en tot smaak gebracht. Zie afbeelding 3c.
Deze filmpjes worden in bijvoorbeeld AutoStakkert software geladen en automatisch, op basis van keuzes, worden de scherpste frames van het totaal geselecteerd en gestackt. Meestal is dit ongeveer 5% van het totaal.
De resulterende foto wordt met ImPPG/Adobe Lightroom software nog wat bewerkt en tot smaak gebracht. Zie afbeelding 3c.
Afbeelding 3c - Voorbeeld van een volledig gestackte en bewerkte foto met een H-alpha Licht opstelling.
Afbeelding 3d - Tijdens het filmen heb je soms een kans op een bijvangst in de vorm van een overtrekkend vliegtuig.
De Montering
Afbeelding 3e - De montering voor Zonnestelsel Objecten (Zon) voor H-alpha Licht.
Extra hardware buiten de basismontering
* ZWO ASI183MM
* ZWO EFW-EOS Lens adapter
* TS Optics Tiltflens T2
* Daystar Quark Chromosphere Canon
* Daystar Quark Statiefhouder
* Canon EF400mm f/5.6L USM
* B+W UV/IR Cut 486 Filter 77mm
* Tiffen Red 25 Filter 77mm
Software voor capture en nabewerking
* SharpCap Pro
* AutoStakkert
* Adobe Lightroom Classic
* ZWO ASI183MM
* ZWO EFW-EOS Lens adapter
* TS Optics Tiltflens T2
* Daystar Quark Chromosphere Canon
* Daystar Quark Statiefhouder
* Canon EF400mm f/5.6L USM
* B+W UV/IR Cut 486 Filter 77mm
* Tiffen Red 25 Filter 77mm
Software voor capture en nabewerking
* SharpCap Pro
* AutoStakkert
* Adobe Lightroom Classic
4. De planeten met de Sky-Watcher Skymax 127/1500
Het Plan
ZWO ASI183MM + ZWO Filter Wheel + TeleVue Powermate 2.5x + Sky-Watcher Skymax 127/1500
Sinds kort hoor ik bij de grote jongens daar ik de Sky-Watcher Skymax 127/1500 (Televue Powermate 2.5x) heb aangeschaft. Deze heeft in tegenstelling tot de Canon EF400mm f/5.6L USM met de 2x Extender een hogere brandpuntsafstand en de openingsverhouding ongeveer f/12 is (zonder Televue Powermate 2.5x).
Uiteraard is het oplossend vermogen hoger met een waarde van 1" (1 boogseconde) dan de Canon EF400mm f/5.6L USM die 1,7" kan leveren. Hierdoor kunnen meer details te zien zijn wat uiteraard weer samenhangt met de seeing en transparatie van de lucht en de camera (pixelgrootte). Een beeldschaal van 2"/px is bij goede seeing mogelijk. Om daar aan te voldoen moet de combinatie telescoop/barlow of powermate/camera combinatie op elkaar zijn afgestemd en er niet wordt over- en ondergesampled.
Wat is over- en ondersampling?
Om zaken niet te ingewikkeld te maken wordt gebruik gemaakt van de volgende regel (Deep Sky fotografie). Voorwaarde is een zeer goede seeing van 0.25 tot 0.5"/px en een perfecte mount. Voor planeetfotografie (video captures) is oversampling niet zo'n groot probleem.
Openingsverhouding = f/D (mm) = 5 x pixelgrootte van de sensor (µm).
f = brandpuntsafstand
D = diameter opening
Voor de Sky-Watcher Skymax 127/1500 te samen met de ZWO ASI183MM camera wordt dit: 1500/127 = 5 x 2,4µm > 11,8 = 12.
Dit is dus precies goed en er is dus geen onder- en oversampling.
Als ik echter de Tele Vue Optics PowerMate 2.5x ga gebruiken (om de brandpuntsafstand te vergroten) wordt de openingsverhouding 2.5 x 1500/127 = 29.5.
Dit geeft dus oversampling. Hier kunnen we nog wat aan doen door gebruik te maken van 'pixel binning' tijdens de videoopname of in een latere fase de 'binning' uit te voeren met de afbeelding. De oversampling kan hiermee weer te niet worden gedaan. Uiteraard is het ook mogelijk om een andere camera te gebruiken met een grotere pixelgrootte.
Wat is binning?
In het kort...binning is het combineren van bijvoorbeeld 2x2 kleine pixels tot 1 grote pixel. Zie onderstaande afbeelding 4a.
Links zien we een sensor van 8x8px (64px) met binning 1 (1x1px). Een X staat voor 1px. Door binning 2 (2x2px) te gebruiken worden 4 pixels tot 1 grote pixel gebracht zoals te zien is in de rechtse afbeelding (16px). Dit wordt voor elke setje 2x2px uitgevoerd.
Het voordeel is dat er meer licht wordt gevangen per tijdseenheid, de ruis-signaalafstand wordt verbeterd en ook de oversampling wordt gecompenseerd maar dat de resolutie van de sensor 4x wordt gereduceerd (64/16=4). Voor wat!...hoort wat!
Sinds kort hoor ik bij de grote jongens daar ik de Sky-Watcher Skymax 127/1500 (Televue Powermate 2.5x) heb aangeschaft. Deze heeft in tegenstelling tot de Canon EF400mm f/5.6L USM met de 2x Extender een hogere brandpuntsafstand en de openingsverhouding ongeveer f/12 is (zonder Televue Powermate 2.5x).
Uiteraard is het oplossend vermogen hoger met een waarde van 1" (1 boogseconde) dan de Canon EF400mm f/5.6L USM die 1,7" kan leveren. Hierdoor kunnen meer details te zien zijn wat uiteraard weer samenhangt met de seeing en transparatie van de lucht en de camera (pixelgrootte). Een beeldschaal van 2"/px is bij goede seeing mogelijk. Om daar aan te voldoen moet de combinatie telescoop/barlow of powermate/camera combinatie op elkaar zijn afgestemd en er niet wordt over- en ondergesampled.
Wat is over- en ondersampling?
Om zaken niet te ingewikkeld te maken wordt gebruik gemaakt van de volgende regel (Deep Sky fotografie). Voorwaarde is een zeer goede seeing van 0.25 tot 0.5"/px en een perfecte mount. Voor planeetfotografie (video captures) is oversampling niet zo'n groot probleem.
Openingsverhouding = f/D (mm) = 5 x pixelgrootte van de sensor (µm).
f = brandpuntsafstand
D = diameter opening
Voor de Sky-Watcher Skymax 127/1500 te samen met de ZWO ASI183MM camera wordt dit: 1500/127 = 5 x 2,4µm > 11,8 = 12.
Dit is dus precies goed en er is dus geen onder- en oversampling.
Als ik echter de Tele Vue Optics PowerMate 2.5x ga gebruiken (om de brandpuntsafstand te vergroten) wordt de openingsverhouding 2.5 x 1500/127 = 29.5.
Dit geeft dus oversampling. Hier kunnen we nog wat aan doen door gebruik te maken van 'pixel binning' tijdens de videoopname of in een latere fase de 'binning' uit te voeren met de afbeelding. De oversampling kan hiermee weer te niet worden gedaan. Uiteraard is het ook mogelijk om een andere camera te gebruiken met een grotere pixelgrootte.
Wat is binning?
In het kort...binning is het combineren van bijvoorbeeld 2x2 kleine pixels tot 1 grote pixel. Zie onderstaande afbeelding 4a.
Links zien we een sensor van 8x8px (64px) met binning 1 (1x1px). Een X staat voor 1px. Door binning 2 (2x2px) te gebruiken worden 4 pixels tot 1 grote pixel gebracht zoals te zien is in de rechtse afbeelding (16px). Dit wordt voor elke setje 2x2px uitgevoerd.
Het voordeel is dat er meer licht wordt gevangen per tijdseenheid, de ruis-signaalafstand wordt verbeterd en ook de oversampling wordt gecompenseerd maar dat de resolutie van de sensor 4x wordt gereduceerd (64/16=4). Voor wat!...hoort wat!
Afbeelding 4a - Uitleg van binning 2 op een sensor.
De combinatie ZWO ASI183MM (Bin1 en ROI van 1920 X 1080px) + TeleVue Powermate 2.5x + Sky-Watcher Skymax 127/1500 geeft een beeldhoek van 4' x 2.5'. Zie afbeelding 4b. Bij deze resolutie wordt 80fps gehaald wat tot een beter stack zal leiden dan de 19fps bij volledige resolutie van 5496 x 3672px op de 1" sensor.
Aangezien de ZWO ASI183MM een monocamera is willen we van Jupiter en de overige planeten ook wel eens kleurenfoto's hebben. Hiervoor maken we gebruik een filterwiel waarin zich in dit geval vier filters bevinden.
L (luminance alsmede UV en IR blocking), R (rood), G (groen) en R (rood) filter.
Doordat we met elk filter een AVI-filmpje maken van bijvoorbeeld 60s kunnen we in software deze vier AVI-filmpjes stacken tot een LRGB afbeelding (kleurenfoto). Het voordeel van een monosensor is dat deze meer resolutie heeft en meer licht opvangt per tijdseenheid. Een kleurensensor heeft 4 pixels nodig (bijvoorbeeld RGGB) om tot 1 kleurenpixel te komen. Een monocamera heeft die vier pixels helemaal beschikbaar voor luminantie. Het vergt alleen meer werk tijdens het opnemen van de video. Doordat de opstelling een hoge oversampling heeft neem ik de AVI-filmpjes op met BIN2.
Aangezien de ZWO ASI183MM een monocamera is willen we van Jupiter en de overige planeten ook wel eens kleurenfoto's hebben. Hiervoor maken we gebruik een filterwiel waarin zich in dit geval vier filters bevinden.
L (luminance alsmede UV en IR blocking), R (rood), G (groen) en R (rood) filter.
Doordat we met elk filter een AVI-filmpje maken van bijvoorbeeld 60s kunnen we in software deze vier AVI-filmpjes stacken tot een LRGB afbeelding (kleurenfoto). Het voordeel van een monosensor is dat deze meer resolutie heeft en meer licht opvangt per tijdseenheid. Een kleurensensor heeft 4 pixels nodig (bijvoorbeeld RGGB) om tot 1 kleurenpixel te komen. Een monocamera heeft die vier pixels helemaal beschikbaar voor luminantie. Het vergt alleen meer werk tijdens het opnemen van de video. Doordat de opstelling een hoge oversampling heeft neem ik de AVI-filmpjes op met BIN2.
De Uitvoering (monochrome/LRGB)
Monochrome afbeelding:
Hiervoor maken een AVI-filmpje gewoon zonder filters maar om het contrast te verbeteren en de seeing te 'ontwijken' kan er met een R-filter of met een andere kleurfilter (of IR pass filter) gewerkt worden. Via AutoStakkert gestackt en met Registax/WaveSharp verscherpt. Deze afbeelding wordt met Adobe Lightroom Classic verder bewerkt en tot smaak gebracht. Zie afbeelding 4c en 4e.
(L)RGB-afbeelding:
De vier AVI-filmpjes gemaakt met de (L)RGB filters van ongeveer 60s (40s bij Jupiter vanwege de relatieve snelle rotatie van de planeet) worden in ASICap (onderdeel van ASIStudio software van ZWO) gecaptured waarbij de software ook het juiste filter in de lichtbaan laat komen. Deze filmpjes worden verwerkt (gestapeld) met AutoStakkert en op basis van keuzes, worden de scherpste frames van het totaal aantal frames geselecteerd, gestackt en met Registax of WaveSharp verscherpt. Meestal is dit ongeveer 10% tot 25% van het totaal aantal frames van het filmpje.
Met behulp van WinJupos wordt de rotatie van de planeet tussen de vier filmpjes hersteld en de (L)RGB afbeelding samengesteld.
Hiervoor maken een AVI-filmpje gewoon zonder filters maar om het contrast te verbeteren en de seeing te 'ontwijken' kan er met een R-filter of met een andere kleurfilter (of IR pass filter) gewerkt worden. Via AutoStakkert gestackt en met Registax/WaveSharp verscherpt. Deze afbeelding wordt met Adobe Lightroom Classic verder bewerkt en tot smaak gebracht. Zie afbeelding 4c en 4e.
(L)RGB-afbeelding:
De vier AVI-filmpjes gemaakt met de (L)RGB filters van ongeveer 60s (40s bij Jupiter vanwege de relatieve snelle rotatie van de planeet) worden in ASICap (onderdeel van ASIStudio software van ZWO) gecaptured waarbij de software ook het juiste filter in de lichtbaan laat komen. Deze filmpjes worden verwerkt (gestapeld) met AutoStakkert en op basis van keuzes, worden de scherpste frames van het totaal aantal frames geselecteerd, gestackt en met Registax of WaveSharp verscherpt. Meestal is dit ongeveer 10% tot 25% van het totaal aantal frames van het filmpje.
Met behulp van WinJupos wordt de rotatie van de planeet tussen de vier filmpjes hersteld en de (L)RGB afbeelding samengesteld.
Jupiter (monochrome)
Afbeelding 4b - Stellarium laat door de rode omlijning zien wat het beeldveld is met 1500mm brandpunt en een Powermate 2.5x bij een ROI van 5496 x 3672px en Bin2.
Afbeelding 4c - Jupiter (R-filter) met bovengenoemde instellingen. Afbeelding is gecropt.
Camera = ZWO ASI183MM
Bin = 2
Capture Area Size = 2744 * 1836
Capture Limit = 45s
Colour Format = RAW8
EFW Slot = 2(Alias: R)
Exposure = 18ms
FrameCount = 793
Gain = 240
Output Format = *.AVI
StartCapture = 2023-09-09T04:54:59.218Z
Temperature = 33.1 C
Bin = 2
Capture Area Size = 2744 * 1836
Capture Limit = 45s
Colour Format = RAW8
EFW Slot = 2(Alias: R)
Exposure = 18ms
FrameCount = 793
Gain = 240
Output Format = *.AVI
StartCapture = 2023-09-09T04:54:59.218Z
Temperature = 33.1 C
Saturnus (monochrome)
Afbeelding 4d - Stellarium laat door de rode omlijning zien wat het beeldveld is met 1500mm brandpunt en een Powermate 2.5x bij een ROI van 3840 x 2160px en Bin2.
Afbeelding 4e - Saturnus (R-filter) met bovengenoemde instellingen. Afbeelding is gecropt.
Camera = ZWO ASI183MM
Bin = 2
Capture Area Size = 1920 * 1080
Capture Limit = 60s
Colour Format = RAW8
EFW Slot = 2(Alias: R)
Exposure = 29.807ms
FrameCount = 2009
Gain = 295
Output Format = *.AVI
Start Capture = 2023-09-07 23:08:14
Temperature = 36.1 C
Bin = 2
Capture Area Size = 1920 * 1080
Capture Limit = 60s
Colour Format = RAW8
EFW Slot = 2(Alias: R)
Exposure = 29.807ms
FrameCount = 2009
Gain = 295
Output Format = *.AVI
Start Capture = 2023-09-07 23:08:14
Temperature = 36.1 C
De Montering
Afbeelding 4f - De montering met de Sky-Watcher Skymax 127/1500 voor de Zonnestelsel Objecten Zon, Maan en planeten zonder Powermate 2,5x.
Extra hardware buiten de basismontering
* ZWO ASI183MM
* ZWO Filterwiel Mini (5x) LRGB
* TeleVue 1.25" T2 Adapter PTR-1250
* TeleVue Powermate 2.5x
* Sky-Watcher Skymax 127 Maksutov-Cassegrain
* Baader ASSF Zonnefilter 120mm
* Celestron Red Dot Finder (RDF)
* EMC S 074 Zonzoeker
* Bathinov Masker
Sofware voor capture en nabewerking
* SharpCap Pro/ASiCap
* AutoStakkert/WinJupos
* RegiStax/WaveSharp
* Adobe Lightroom Classic
* ZWO ASI183MM
* ZWO Filterwiel Mini (5x) LRGB
* TeleVue 1.25" T2 Adapter PTR-1250
* TeleVue Powermate 2.5x
* Sky-Watcher Skymax 127 Maksutov-Cassegrain
* Baader ASSF Zonnefilter 120mm
* Celestron Red Dot Finder (RDF)
* EMC S 074 Zonzoeker
* Bathinov Masker
Sofware voor capture en nabewerking
* SharpCap Pro/ASiCap
* AutoStakkert/WinJupos
* RegiStax/WaveSharp
* Adobe Lightroom Classic